Moralna Teologia Waisznawa i Homoseksualizm

Hridayananda das Gosvami Acaryadeva

Kalifornia, USA, luty 2005

(Część II – Homoseksualizm)

Pismo Święte i Homoseksualizm

Wcześniej, słyszeliśmy stwierdzenie Pana Kryszny w Mahabharacie, że „Najwyższe zrozumienie [moralności] jest trudne do pojęcia”. Jest ono ustalane przez rozumowanie. Jest wielu ludzi, którzy po prostu twierdzą, że „moralność to pismo święte”. Chociaż nie jestem temu poglądowi przeciwny, pisma nie podają reguł dla każdego przypadku. Tak więc, próbując zrozumieć, jak ISKCON powinien zajmować się tematem homoseksualizmu, musimy wpierw zadać pytanie: Czy wedyjskie pisma Waisznawa podają określone, wyraźne i jednoznaczne zasady jak podchodzić do tej kwestii, a jeśli nie, to czy musimy wypracować własne wnioski na drodze rozumu?

Śrila Prabhupada nauczał, że musimy zrozumieć duchową naukę poprzez guru, sadhu i śastra, czyli własnego nauczyciela, inne święte osoby i pisma objawione. Śrila Prabhupada również nieustannie nauczał, że jego własną najwyższą kwalifikacją, jak i kwalifikacją każdego bona-fide guru, jest zawsze wierne powtarzanie nauk Kryszny, tak jak są one podane w pismach objawionych. Tak więc, musimy przeszukać najważniejsze pisma Waisznawa zaprezentowane przez Śrila Prabhupadę, Bhagavad-gitę i Śrimad-bhagavatam, by znaleźć konkretne, wyraźne i jednoznaczne stwierdzenia pism dotyczące homoseksualizmu.

Jaki jest rezultat? Nie ma o tym żadnej wzmianki. Jest godne uwagi, że ani Gita ani Bhagavatam nie zawierają ani jednego wyraźnego odniesienia do wzajemnej, obopólnie zgodnej relacji homoseksualnej. Znajdujemy oczywiście w Bhagavatam 3.20.23-37 dobrze znaną historię, w której Brahma stwarza męskie demony, które następnie chcą go seksualnie wykorzystać. Brahma ucieka im poprzez porzucenie ciała na polecenie Wisznu. Śrila Prabhupada w wersecie 3.20.26 komentuje: „Powyższy werset wskazuje, że homoseksualna żądza, którą mężczyzna czuje w stosunku do innych mężczyzn, zrodziła się wówczas, gdy Brahma stworzył demony. Innymi słowy, żądza taka jest czymś demonicznym i człowiek rozsądny, który postępuje ścieżką normalnego życia, nie ulega jej”.

Możemy zauważyć następujące kwestie z tej historii opisanej w Bhagavatam:

1. Historia nie opisuje dwustronnej i dobrowolnej relacji homoseksualnej, gdyż Brahma uciekł od pożądliwych demonów.

2. Historia nie podaje żadnej reguły, wskazówki czy zakazu homoseksualizmu. Zaprawdę, samo słowo homoseksualizm nie pojawia się w Bhagavatam w ogóle.

3. Z oryginalnego tekstu tej historii w Bhagavatam nie wynika, że demony były prawdziwymi homoseksualistami. Wyjaśnię ten ostatni punkt bardziej szczegółowo.

Studiując tę historię bliżej, stwierdzamy, że faktycznie demony, które zbliżyły się do Brahmy po seks, były w najlepszym razie bi-seksualistami, a nawet ta ich bi-seksualność nie jest całkiem jednoznaczna. Najpierw naszkicuję historię, a następnie podyskutujemy o jej szczegółach. Oto główna historia:

1. Ze swoich pośladków, Brahma stwarza bardzo pożądliwe „bezbożne” istoty, które zbliżają się do niego w celach seksualnych.

2. Brahma jest najpierw rozbawiony, potem rozgniewany, a w końcu przestraszony. Gdy te bezwstydne demony [będąc niebezpiecznie blisko] ścigają go, on ucieka.

3. Brahma przyjmuje schronienie w Panu Wisznu i błaga Go o ochronę.

4. Wisznu widzi nieszczęśliwą sytuację Brahmy i każe mu porzucić jego „okropne” ciało.

5. Brahma porzuca swe ciało. Demony postrzegają je jako cudowną kobietę. Całkowicie oczarowane zbliżają się do niej i próbują pozyskać jej względy.

6. W ten sposób, ogarnięte żądzą demony, przyjęły zmrok za piękną kobietę i dopadły ją.

Ważne jest by pamiętać, że wydarzenie to ma miejsce we wzorzystej narracji o stworzeniu, gdzie Brahma stwarza różne rodzaje istot i następnie daje każdemu z nich określone ciało. Te bezbożne demony, które ścigały Brahmę w celu seksualnym, jak widać czuły atrakcję do tej części jego ciała, która wykazuje damskie piękno. Zarówno w samym tekście Bhagavatam jak i w komentarzach wielkich Aczarjów, znajdujemy jednomyślny dowód, że demony te w rzeczywistości pożądały kobiet:

a) w swoich komentarzach do tego incydentu, trzej wielcy komentatorzy - Śridhara Swami, Wira Raghawaczarja i Wiśwanatha Czakrawarti Thakur, wszyscy opisują te demony jako stri-lampata, „pożądających kobiet”. W ten sposób, kiedy Bhagavatam wspomina to wydarzenie pierwszy raz i opisuje te demony jako atilolupan, „nadmiernie pożądliwe”, Śridhara Swami stwierdza, że było to pożądanie kobiet.

b) Sam Wisznu, w 3.20.28, poleca Brahmie porzucić jego „okropne ciało”. Śridhara Swami wyjaśnia, że ciało Brahma było okropne (ghoram) ponieważ było „zanieczyszczone przez żądzę”. Aczarja Wira Raghawa przyznaje, że ciało Brahmy było okropne w tym sensie, że było formą „nadmiernej żądzy”.

c) W swoim komentarzu do 3.20.28, Śridhara Swami wyjaśnia również, że „we wszystkich przypadkach, mówienie o porzuceniu ciała należy rozumieć, jako porzucenie konkretnego stanu umysłu. Należy więc postrzegać to tak, że słowo ca (i), w tym wersecie wskazuje, że Brahma musiał naprawić każdy z tych umysłowych stanów”.

d) Bhagavatam stwierdza również w 3.20.31, że widząc porzucanie ciała przez Brahmę w formie pięknej kobiety, „wszystkie demony były w pełni oczarowane”.

Konkludując, nie ma najmniejszej wątpliwości, że wszystkie bezbożne demony stworzone przez Brahmę odczuwały ekstremalne pożądanie w stosunku do kobiet. Powstaje pytanie, czy demony zbliżyły się do Brahmy w sposób otwarcie homoseksualny, czy też pociągał ich żeński aspekt kosmicznego ciała Brahmy, skoro Brahma „podrzucił” im ciało w formie pięknej kobiety. Należy pamiętać, że samo Bhagavatam stwierdza w 3.20.53, że Brahma dał im część (amśa) swego ciała i Śridhara Swami stwierdza, że część ta faktycznie była aspektem umysłowego stanu Brahmy, szczególnie stanu żądzy. W ten sposób, zgodnie z Bhagavatam i Śridhara Swamim, demony pożądliwie podbiegły do Brahmy, który jak wydawało się, dał im to, co chcieli, piękną kobietę. Dlatego jasne jest, że demony miały silny heteroseksualny apetyt, jak również niejasną atrakcję do pożądliwego, żeńskiego aspektu Pana Brahmy. Tak więc, historia ta nie dostarcza nam jednoznacznego, klarownego przypadku homoseksualizmu, ani żadnych reguł postępowania w tym temacie.

Naprawdę zaś, znajdujemy pewien rodzaj płciowej niejasności w życiu Króla Sudjumny, która to historia opowiedziana jest w Bhagavatam, w dziewiątym Canto. Oto główna historia: Po wejściu do lasu Pana Sziwy, król Sudjumna natychmiast przemienia się w kobietę, która następnie poślubia mężczyznę i ma z nim dziecko. Guru Sudjumny, Wasisztha Muni, błaga wtedy Pana Sziwę, by ten przemienił Sudjumnę z powrotem w mężczyznę. Sziwa przyznaje spełnienie prośby, ale w takiej formie, że co drugi miesiąc król Sudjumna ma być mężczyzną i rządzić swym królestwem, a co drugi miesiąc, pozostanie zamężną kobietą. Istotne jest to, że obywatele królestwa Sudjumny nie wyrazili zgody na takie rozwiązanie. Bhagavatam stwierdza: nabhyanandan sma tam prajah. Sanskrycki czasownik abhi-nand znaczy „powitać, zaakceptować, przyklasnąć, uznać itd.”. A więc obywatele nie powitali, nie zaakceptowali, nie uznali (itd.) króla, który co drugi miesiąc miałby być kobietą. Co więcej, wydawać by się mogło, że ta comiesięczna zmiana płci była krępująca i dla samego króla Sudjumny. Śridhara Swami i Wira Raghawaczarja obaj komentują, że król co miesiąc ukrywał ze wstydu fakt zmiany płci. Wiśwanatha Czakrawarti Thakura potwierdza, że król ukrywał swą sytuację. Jest oczywiste, że król nie był homoseksualny w rozumieniu współczesnym. Ale historia ta demonstruje ważny fakt z ludzkiej psychologii: ogólnie rzecz biorąc, ludzie nie witają z radością płciowej nieprawidłowości. Lecz historia ta, tak jak i poprzednia, nie przedstawia wyraźnego i jednoznacznego opisu homoseksualizmu, ani nie oferuje jakiejś reguły postępowania w takim przypadku. Przypomnijmy, że Prabhupada w swoim komentarzu do wersetu 3.20.26 z Bhagavatam stwierdza: „Wydaje się tutaj [że wynika z tego wersetu], że homoseksualna żądza, którą mężczyzna czuje w stosunku do innych mężczyzn, zrodziła się wówczas, gdy Brahma stworzył demony”. Lecz, mimo że mówi się, że homoseksualizm istnieje od samego stworzenia świata, Bhagavatam jawnie tego nie opisuje, ani nie zakazuje. A więc zgodnie z osobistym stwierdzeniem Kryszny [MB 8.49.49], skoro nie znajdujemy jasnych, wyraźnych i jednoznacznych reguł dla zajmowania się kwestią homoseksualizmu, musimy zaangażować się w duchowe rozważanie tego tematu.

Rozważania moralne na temat homoseksualizmu

Podstawową zasadą świadomości Kryszny jest to, że ten materialny świat jest wypaczonym odbiciem wiecznego świata duchowego. Nasze tymczasowe ciała są cieniami lub odbiciami naszych wiecznych ciał duchowych. A Kryszna jest Najwyższą Osobą, posiadającą najwyższy rodzaj wiecznego ciała. Święte teksty takie jak Śrimad Bhagavatam i Bhagavad-gita ujawniają w szczegółach naturę, zachowanie i czynności Najwyższego Pana Kryszny, a więc posiadamy absolutny i obiektywny standard, do którego możemy odnosić nasze własne zachowanie. Jest to tym bardziej prawdziwe, gdyż mamy nie tylko informacje o czynach Kryszny w świecie duchowym, ale znamy również Jego czyny z tego materialnego świata, do którego zstępuje jako avatara by zademonstrować dharmę, czyli właściwe zachowanie. To właściwe zachowanie zademonstrowane jest zarówno Jego własnym życiem, jak i poprzez żywoty Jego czystych wielbicieli, którzy Mu w tym świecie asystują. Dzięki temu możemy powiedzieć, że absolutnym, obiektywnym i wiecznym standardem dla relacji małżeńskiej jest to, że relacja taka powinna rozwinąć się między mężczyzną i kobietą, którzy odpowiednio posiadają męskie i żeńskie cechy zarówno cielesne jak i umysłowe. Dalej, taka relacja małżeńska musi być przeznaczona do transcendentalnej służby oddania i ostatecznie musi dążyć do czystej duchowej miłości, wolnej materialnej żądzy.

W tym świecie jakiś stopień zanieczyszczenia znajdujemy w prawie każdym związku małżeńskim. Nadal jednak, odpowiednie dobranie mężczyzny i kobiety do pary, pod względem cielesnym i umysłowym, nawet w tym niedoskonałym świecie jest w pewnym sensie, bliższym [doskonałości] odbiciem wiecznego standardu, niż w przypadkach nieprawidłowo [dobranych] płci, które nie są odbiciem standardów absolutnych. W Bhagavad-gicie 7.11, Pan Kryszna stwierdza, że jest obecny w życiu seksualnym, które nie stoi w opozycji do dharmy. Śrila Prabhupada uczy, że seks ostatecznie jest przeznaczony dla ofiarnej prokreacji w służbie dla Boga. I nawet, jeśli większość bhaktów w grihastha aśramie z trudem walczy o osiągnięcie tego standardu i w praktyce ogranicza się do łatwiejszej wersji tej zasady - żadnego seksu poza małżeństwem - wyższy standard nadal pozostaje ideałem, do którego wszyscy poważni bhaktowie powinni aspirować. Fakt, że wielu lub nawet większość grihasthów nieustanne działanie na platformie idealnej uważa za trudne, nie unieważnia, ani nawet nie pomniejsza wartości ideału. Zwykły przykład może nam posłużyć do zilustrowania ten kwestii - ponieważ amerykańskie społeczeństwo, nawet wobec powszechnej hipokryzji zachowało ideał społecznej i prawnej równości, Amerykański Ruch Praw Obywatelskich był w stanie odwołać się do tego ideału w dążeniu do sprawiedliwości rasowej. W podobny sposób, niezbędnym jest dla rozwoju jego członków, aby ISKCON zachował duchowy ideał życia seksualnego dla prokreacji, pomiędzy odpowiednim mężczyzną i odpowiednią kobietą, którzy związani są świętym ślubem małżeństwa.

Ale jakie stanowisko powinien zająć ISKCON wobec kwestii homoseksualizmu? Rozważmy to zagadnienie w świetle moralnej filozofii Waisznawa, skupiając się na różnych napięciach moralnych, które muszą zostać zrównoważone.

Konkluzja

Słuszność dyktuje duszy poddanie się Bogu i odrzucenie wszystkich grzechów. Litość z kolei, dyktuje cierpliwość i zrozumienie. Ostatecznie musimy zrobić to, co jest najlepsze zarówno dla indywidualnego bhakty, jak i dla społeczności bhaktów. Jakkolwiek konflikt pomiędzy pragnieniami i potrzebami społeczności, oraz pragnieniami i potrzebami jednostki do pewnego stopnia będzie nieunikniony, ostatecznie musimy znaleźć sposób na zachęcanie i inspirowanie poszczególnych jednostek borykających się ze specjalnymi trudnościami, a jednocześnie utrzymać świętość standardów moralnych i duchowych zasad. ISKCON musi zbalansować sprawiedliwość i łaskawość [wyrozumiałość], ideał i rzeczywistość. ISKCON musi bronić znaczenia moralnych czynów, ale ISKCON musi również robić to, co przyniesie korzystne konsekwencje.

Prabhupada podkreśla, że świadomość Kryszny jest procesem stopniowym. Nauczał o tym, dosłownie setki razy. Tu są dwa przykłady wzięte z setek stwierdzeń, które poczynił na ten temat: „Każdy musi oczyścić swe serce przez stopniowy proces, nie nagle” [Bg 3.35 Znaczenie]. „Dlatego obowiązkiem rządu jest przejęcie opieki nad wyszkoleniem obywateli w taki sposób, aby przez stopniowy proces wznieśli się na platformę duchową i zrealizowali swą jaźń oraz jej związek z Bogiem” [Bhag 6.2.3 Znaczenie].

Pamiętajmy, co angielskie słowo gradual właściwie znaczy. Oto niektóre definicje ze standardowych słowników: Gradual (stopniowe): postępowanie lub rozwijanie się powolne, krokami lub stopniami; postępowanie małymi etapami; poruszanie się, zmienianie się lub rozwijanie się przez niewielkie lub często niedostrzegalne kroki; powolne zmienianie się. Niektórzy ludzie mają poczucie, że zachęcanie do gejowskiej monogamii, to jest to samo, co zachęcanie do homoseksualizmu. Aby zbadać ten argument, zastosujmy go do innej grzesznej działalności, mianowicie narkomanii.

W rzeczywistości jest wielu szczerych Waisznawów na całym świecie, którzy walczą z jakąś formą nadużywania różnych substancji. Jeżeli ISKCON podąża w ślady innych religii i oferuje swym wiernym członkom programy pomagające pokonać takie problemy, i jeśli powracający do zdrowia bhaktowie są chwaleni za redukowanie zażywania tych substancji i dodaje się im otuchy, to czy znaczy to, że ISKCON zachęca, akceptuje lub uzasadnia takie uzależnienia? Oczywiście nie. Podobnie, zachęcanie bhaktów, którzy zmagają się uregulowaniem, ograniczeniem i wyeliminowaniem grzesznych zachowań seksualnych w jakiejkolwiek formie, nie jest pochwalaniem czy zachęcaniem do grzesznych czynów. Prawdą jest coś wręcz przeciwnego: chwalimy za i zachęcamy do ograniczania i stopniowej eliminacji takich czynów.

W przypadku bhaktów, którzy są małżeńską parą, seks małżeński, który nie służy prokreacji jest oczywiście grzeszny, przynajmniej w ścisłym sensie. Niemniej jednak czasami bhaktowie mówią, że „żadnego nielegalnego seksu” oznacza zakaz seksu pozamałżeńskiego. Wielu szanowanych grihasthów jest w stanie przestrzegać tego właśnie standardu. Dlaczego więc akceptujemy seksualny czyn, który w najbardziej ścisłym sensie jest grzeszny? Oczywiście dlatego, że jest to mniejsze zło, większym złem byłby seks pozamałżeński.

Powstaje więc pytanie, czy zasada wybierania mniejszego zła dotyczy tylko heteroseksualistów, czy może jest również konieczną strategią w stosunku do homoseksualistów? Pamiętajmy cały czas, że Prabhupada kładzie nacisk na to, że świadomość Kryszny jest procesem stopniowym, czyli procesem, który idzie powoli, krok po kroku, stopniowo. Pojęcie procesu stopniowego logicznie pociąga za sobą dalszy pogląd, że [co prawda tylko] stopniowe kroki [ale za to] we właściwym kierunku, są właśnie krokami we właściwym kierunku. A duchowa społeczność musi zachęcać wszystkich swych członków do podążania właśnie we właściwym kierunku.

I w końcu, musimy pamiętać najwyższą moralną zasadę, jaka znajduje się w Padma Puranie, a która cytowana jest w Śri Caitanya Caritamrta 2.22.113: „Należy zawsze pamiętać o Wisznu i nigdy o Nim nie zapominać. Wszystkie inne nakazy i zakazy mogą tylko służyć tym dwóm regułom”. W komentarzu do tego wersetu Śrila Prabhupada pisze: „Jest wiele zasad regulujących w pismach świętych i wskazówek podanych przez mistrza duchowego. Wszystkie te zasady regulujące powinny służyć jako służki zasady naczelnej, że należy zawsze pamiętać o Krysznie i nigdy o Nim nie zapominać”. Podobnie, Sam Pan Kryszna oznajmia na koniec Gity, 18.66: „Porzuć wszystkie moralne / religijne zasady i przyjdź po schronienie do Mnie jedynie. Ochronię cię od wszystkich grzesznych reakcji. Nie obawiaj się!”

Tak więc, rozważając moralną filozofię Waisznawa, jak naucza jej Sam Kryszna i Jego czyści wielbiciele, ISKCON musi podtrzymywać na duchu szczerych bhaktów, którzy czasami w dobrej wierze, z powodu zrozumiałych ograniczeń, wybierają mniejsze zło w celu ustabilizowania się na duchowej ścieżce. Ta zasada odnosi się do ludzkich zachowań seksualnych, jakie mają miejsce pomiędzy dorosłymi osobami, które działają za zgodą obu stron.