Poniższy esej jest kontynuacją rozważań
nad sambandhą, abhidheją i prajodżaną, rozpoczętych uprzednio w "Wedyjskiej Nauce
Dociekania", korzystając z
wyjaśnień Jego Świątobliwości Bhakti Widja Purny Maharaja.
Sambandha, abhidheya, prayojana jest wastu-trają
(1) – esencją wedyjskiej wiedzy. Sambandha oznacza związek
pomiędzy Bhagawanem, dżiwą i prakriti. Abhidheja
jest procesem lub fazą praktycznego zastosowania wiedzy sambandhy. Prajodżana
jest ostatecznym celem, rezultatem lub koniecznością, którą jest Kryszna-prema.
Te trzy poziomy wedyjskiej wiedzy tworzą triadę, przy pomocy której analizuje
się śastry. Pan Ćajtanja zwie te trzy najistotniejsze elementy maha-dhaną,
największym skarbem i bogactwem życia (2) . Śri Kryszna jest wastawa-wastu
– źródłem pochodzenia i esencją wastu-traji, gdyż siła wastu
pochodzi od Najwyższego Pana.
Tworząc w ten sposób trzy zasady, na jakich opierają się nasze poczynania, wastu-traja
stanowi podstawową formułę analizującą i definiującą wszelkie możliwe sytuacje,
czyniąc ją niezwykle praktyczną w naszym życiu. Wastu-traja daje nam
możliwość widzenia wszystkiego oczyma śastr (śastra-cakszusza) i
zastosowanie tej świadomej Kryszny percepcji we wszystkich aspektach życia.
Aczkolwiek bhakta jest zainteresowany sambandhą, abhidheją i prajodżaną
wyłącznie w powiązaniu z Kryszną, to zasada ta działa, i może być stosowana
także w tzw. laickim sensie.
Wastu-traja przybiera dwie formy logicznej prezentacji. Pierwsza jest
nastawiona na umysł (3), a druga skierowana jest do inteligencji.
Zadaniem pierwszej jest rozwianie powstających w umyśle wątpliwości. Natomiast,
drugi typ prezentacji przemawia bezpośrednio do inteligencji, wolnej już od
generowanych przez umysł wątpliwości, na bazie logicznej analizy, zgodnej z
formułą, sambandha, abhidheja, prajodżana, w tym
specyficznym porządku.
Prezentacja adresowana do umysłu jest oparta na myśleniu, uczuciu i woli
(zapale do działania), co stanowi trzy funkcje umysłu. Działa ona zgodnie z
formułą sambandha, prajodżana, abhidheja i ponownie prajodżana.
Dwukrotne występowanie prajodżany wiąże się z faktem, że dopóki umysł
nie zaakceptuje celu (4), to nie wyrazi zgody na działanie (5)
poprzez zmysły, które kontroluje. Kiedy umysł ma chwilowy kontakt z prajodżaną,
i przyzwala zmysłom na działanie (abhidheja), wtedy droga do osiągnięcia
prajodżany stoi otworem. Przykładowo, myśląc o rzuceniu papierosów (sambandha),
musimy wpierw przybliżyć umysłowi wszelkie korzyści wynikająca z porzucenia
palenia, co wytwarza w nim korzystną emocję (prajodżana), która przekona
ją do odpowiedniego działania (abhidheja) i osiągnięcie nadrzędnego celu
(prajodżana), którym jest życie wolne od niezdrowego nawyku. Praktycznie
rzecz biorąc, jedyną różnicą pomiędzy tymi dwiema prezentacjami jest kwestia
tego, czy umysł akceptuje konieczność działania (abhidheja), czy też
nie. W innym przypadku, są one identyczne, ponieważ obie przynoszą owoc prajodżany.
Wiedza o czynnościach i celach jest już zdefiniowana i ustanowiona w sambandha-gjanie.
To, co oddziela abhidheję i prajodżanę od sambandhy to
jedynie doświadczenie, w sensie przeżyć i doznań. Związek (sambandha)
jest podstawą wszystkiego, ale to wykonanie działania (abhidheja) na
bazie tego związku, pozwala nam na doświadczenie smaku, i wzbogaca nas o
doświadczenia, nastroje i emocje, aby następnie, po osiągnięciu pewnych celów,
odczuć chwilową radość i szczęście (prajodżana). Podejmujemy
jakiekolwiek działanie z powodu doświadczeń, jakie ze sobą przynosi. To właśnie
inspiruje nas do czynów. Działanie (abhidheja) generuje atrakcyjność i
przywiązanie (odpowiednio: sambandha i prajodżana), czyniąc cały
proces progresywnym.
Wyjaśnijmy teraz w szczegółach, w jaki sposób się to odbywa. Po osiągnięciu
celów (prajodżana), wszystkie one wracają z powrotem do pola działania (kszetra)
w sambandzie. Oznacza to, że cel (prajodżana), który był naszą
potrzebą, staje się teraz dodatkowym elementem atrakcyjności naszego pola
działania (sambandha), poszerzając je. W ten sposób, leżące w sambandzie
kszetra bezustannie się rozrasta, i poprzez tą ekspansję, staje się
coraz bardziej dla nas atrakcyjne (zainteresowanie, kontemplacja, czy pociąg do
elementów pola działania są także częścią sambandhy). Im więcej
posiadamy nowych zabawek, tym bardziej chcemy się nimi bawić. Ta atrakcyjność
pola działania (sambandha) nakłania nas do czynienia dalszych wysiłków,
które przyniosą dalsze doświadczenia, uczucia i klimaty (abhidheja), a
rezultat działania (prajodżana), który objawia się w postrzegalnej
formie, znowu wędruje z powrotem do sambandhy, powiększając pole
działania, czyniąc je jeszcze bardziej atrakcyjnym, itd. Proces ten jest
bezustannie kontynuowany, właśnie dzięki powyższej dynamice.
Inne wyjaśnienie kwestii, dlaczego prajodżana powraca do sambandhy
jest takie, że sambandha stanowi aspekt męski. Jest to stan egzystencji.
Kryszna jest egzystencją i jest rodzaju męskiego (purusza). Prajodżana,
jako energia Kryszny jest rodzaju żeńskiego (prakriti). Wszelkie energie
(śakti) istnieją z Jego powodu. Ponieważ śakti Kryszny zawsze są
od Niego zależne, dlatego też, prajodżana zawsze wraca z powrotem do sambandhy.
Taki jest bowiem ich naturalny związek.
Zilustrujmy powyższy proces praktycznym przykładem. Prajodżaną Stefana
jest odniesienie materialnego sukcesu. Proces (wastu-traji) rozpoczyna
on od edukacji w dobrej szkole. Po ukończeniu studiów, jego edukacja nie
pozostaje już dłużej jego celem, i dlatego powraca do sambandhy,
rozszerzając jego kszetrę, co wytwarza dla niego nową sytuację życiową,
i idące z nią w parze nowe możliwości. Jego leżąca w sambandzie
tożsamość, także zmienia się ze studenta, w świadomość bycia wykształconą
osobą.
Rezultatem pilnej nauki jest otrzymanie dobrej pracy, co przynosi wysokie
zarobki, eleganckie ubranie i luksusowy samochód. Kiedy wszystkie te cele
zostają osiągnięte, powracają one znowu do sambandhy, a to rodzi nowe
możliwości i stwarza zainteresowanie osiągnięciem dalszych życiowych celów i
zaspokojenia nowych potrzeb. Stefan poślubia piękną i reprezentacyjną kobietę,
kupuje willę z widokiem na morze, i w końcu zostaje rozpoznany przez swoich
rówieśników jako bogaty, wpływowy i ceniony człowiek sukcesu.
Leżąca w sambandzie życiowa sytuacja, tożsamość i zainteresowanie w
osiągnięciu rezultatów, same w sobie są statyczne. To samo odnosi się do
naszych potrzeb i celów. Samo pragnienie stania się bogatym nie wypełnia bowiem
naszego konta bankowego milionami. Wymagany jest dynamiczny proces (abhidheja),
który połączy naszą tożsamość (sambandha) z naszymi potrzebami (prajodżana).
Prawidłowe działanie (abhidheya) jest czynnikiem, który "przerzuca
most" pomiędzy pragnieniem (sambandha), a potrzebą (prajodżana).
W powyższy sposób, statyczna prajodżana jest w stanie nawiązać kontakt
ze statyczną sambandhą, a poprzez stanie się częścią pola działania (kszetra),
automatycznie poszerza je.
Problem powstaje wtedy, kiedy pewne aspekty wastu-traji są nieprawidłowo
zrozumiane, zastosowane, lub skierowane w niewłaściwym kierunku. Zaakceptowanie
prajodżany objawia się w podjęciu praktycznej abhidheji. Jeżeli
ktoś nie wykonuje abhidheji, to oznacza to, że jego umysł nie jest
przekonany, co do celowości i potrzeby prajodżany. Może to też oznaczać,
że brakuje mu wiedzy (sambandha-jnany). Jeżeli natomiast, ktoś
niepoprawnie wykonuje abhidheję, to może on nie znać sambandhy,
związku, lub też nie zna ostatecznego rezultatu (prajodżana).
Aczkolwiek, zrozumienie sambandhy i prajodżany jest
koniecznością, to rzeczywisty nacisk kładziony jest na działanie (abhidheję).
Innymi słowy, jeżeli istnieje problem w wykonywaniu naszych czynności, to wtedy
możemy skupić się albo na sambandzie, albo na prajodżanie, w
zależności od tego, gdzie leży słabość. Przykładowo, umocnienie naszej
tożsamości w sambandha-jnanie, jako sługi Kryszny pomoże nam w pełnieniu
służby oddania w większym skupieniu, eliminując elementy rozpraszające naszą
uwagę, i odciągające nas od prawidłowego wykonania tej służby. Znajomość
powyższych zależności pozwala nam na łatwiejsze wykrycie nieprawidłowości w
naszym życiu duchowym.
Wastu-traja pokazuje nam metodę dostrzegania we wszystkim Kryszny, oraz
powiązania wszystkiego z Kryszną. Jeżeli w tej chwili, nie jesteśmy jeszcze w
stanie tego uczynić, to służy ona jako narzędzie pomocne w wykrywaniu źródła
naszych problemów. Z jej pomocą, stopniowo będziemy w stanie skorygować naszą
świadomość, tożsamość, mentalność i nastawienie, i w ten sposób, stać się coraz
bardziej świadomi Kryszny, doświadczając przy tym soczystości aksamitnego
smaku, pochodzącego ze służby oddania dla Kryszny.
Dasanudasa,
Purnaprajna dasa
Przypisy:
1. Wastu oznacza “istotę czegoś”, a traja oznacza
“trzy”.
2. Śri Caitanya-caritamrita Madhya 6.178
3. Ponieważ prezentacja opiera się na logice, w oczywisty sposób
inteligencja jest także obecna.
4. Prajodżana stanowi umysłową funkcję uczucia i emocji.
5. Abhidheja stanowi umysłową funkcję woli.
|